Brzeg/ Śląsk, Szkoła Adolfa Hitlera
Kolejna widokówka z – niemal już – cyklu „szkoły i lazarety”. Tym razem chodzi o budynek ZSZ nr 1 przy ul. Słowiańskiej, w którym podczas II wojny światowej mieścił się lazaret zapasowy.
Na początku lat 30-tych, z przyczyn technicznych musiała zostać zamknięta katolicka szkoła ludowa dla dziewcząt, mieszcząca się w budynku zamykającym od zachodu zamkowy dziedziniec. W związku z tym, a także problemami lokalowymi w innych szkołach, palącą potrzebą stawała się budowa nowego budynku szkolnego. W tym celu miasto zakupiło tereny między dzisiejszymi ulicami Robotniczą i Wyszyńskiego, na których wcześniej znajdowały się szklarnie ogrodnictwa Haupta. Przy okazji warto nadmienić, że ogrodnictwo to słynęło z hodowli orchidei. Dziś trudno to sobie wyobrazić, ale przed I wojną światową brzeskie orchidee trafiały na cesarskie dwory Berlina, Wiednia i Petersburga.
Wróćmy jednak do tematu! Po rozebraniu szklarni wytyczono także nową ulicę, która wraz z dzisiejszą ul. Myczkowskiego częściowo pokrywała się z tzw. skarbimierską drogą kościelną (Hermsdorfer Kirchweg), którą mieszkańcy Skarbimierza chodzili do Brzegu do kościoła (stąd nazwa). Projekt budynku szkoły został wyłoniony w drodze konkursu, który wygrał wrocławski architekt Heinrich Rump. Ponieważ miała to być szkoła dla dziewcząt, motywem przewodnim dekoracji rzeźbiarskiej – przy głównym (na zdjęciu) i bocznym wejściu – są dziewczynki.
Prace na placu budowy rozpoczęto jesienią 1933, a całość ukończono w roku 1936. Było to już w dobie hitleryzmu i dlatego szkoła otrzymała właśnie tego „patrona”, zaś „patronem” wspomnianej wcześniej, nowej ulicy został „bohater” ruchu (nazistów) – Horst Wessel.
Po wojnie w budynku mieściło się w latach 1946 – 1970 Państwowe Liceum Pedagogiczne i tzw. szkoła ćwiczeń, czyli SP nr 2 – do połowy lat 80-tych. W r. 1963 utworzono tu technikum mechaniczne, a w r. 1973 – Zespół Szkół Zawodowych nr 1. W tym roku szkoła obchodzi swoje 50-lecie.
Opracowano na podstawie książki „Eine schlesische Perle – Brieg – Bauten erzählen” (Śląska perła – Brzeg – budowle mówią), Dorothea Tscheschner, Berlin 2004 oraz artykułu „Wettbewerb Volksschulneubau Brieg (Schlesien)” (Konkurs na nowy budynek szkoły ludowej w Brzegu (na Śląsku)), Ostdeutsche Bau-Zeitung Breslau (Wschodnioniemiecka Gazeta Architektoniczna Wrocław), 4. stycznia 1934.
Tekst oryginalny
Napisy
Brieg/ Schles. Adolf-Hitler-Schule (pismem sütterlinowskim)
W tym miejscu krótkie wyjaśnienie. W średniowieczu wykształciło się w Europie pismo odręczne, zwane gotyckim. Pismo to przetrwało w Niemczech jako tzw. pismo neogotyckie lub kurencyjne – aż do połowy ubiegłego stulecia. Określenie „kurencyjne”, czyli bieżące/ płynne, wyraża ważny aspekt praktyczny tego pisma, pozwalający na bardziej płynny dukt pisania niż dobrze nam znane pismo łacińskie, które nader często zmusza do zaczynania każdej literki na nowo. Starsi czytelnicy skojarzą zapewne, że podobną zaletą charakteryzuje się także odręczne pismo rosyjskie.
W Polsce pismo kurencyjne jest zwykle zwane po prostu pismem lub kursywą gotycką. Widokówki naszego cyklu w znacznej mierze pisane są właśnie takim pismem – teksty pisane kursywą łacińską trafiają się niezmiernie rzadko.
Ostatnim wzorem pisma gotyckiego było tzw. pismo sütterlinowskie, nazwane tak od nazwiska jego twórcy – niemieckiego grafika i pedagoga – Ludwika Sütterlina. W latch 30-tych był to obowiązujący wzór pisma szkolnego. Wbrew pozorom, pismo to jest bardzo dobrze czytelne.
Verlag Schöning & Co., Lübeck, Nr. Brieg 10
Stempel
Reservelazarett Brieg
Stempel pocztowy
Brieg, Bz. (Bezirk) Breslau 21.8.41-18
Wiadomość
Feldpost
Herrn Karl Sauerbrey (?)
Oberilm in Th. (Thüringen)
Hauptstraße
Lieber Karl!
habe Deine Karte erhalten und habe mich sehr darüber gefreut, daß Du wieder einmal an mir gedacht hast (w tym miejscu nadawca popełnił ewidentny błąd gramatyczny, myląc 4. z 3. przypadkiem, powinno być: an mich gedacht hast). Hoffentlich werden wir uns noch einmal sehen, eher Du eingezogen wird (kolejny błąd, niewłaściwa forma czasownika, powinno być: eher Du eingezogen wirst). Werde bald einmal bei Euch auf Urlaub sein.
Es grüßt Dich
Dein Freund Wolfgang
Gruß an Helmut
Tłumaczenie
Napisy
Brzeg/ Śląsk, Szkoła Adolfa Hitlera
Wydawnictwo Schöning & Ska, Lubeka, Nr Brzeg 10
Stempel
Lazaret Zapasowy Brzeg
Stempel pocztowy
Brzeg, Rejencja Wrocław, 21.8.41-18 (18 oznacza godzinę wysłania)
Wiadomość
Pan Karl Sauerbrey (?)
Oberilm in Th. (Thüringen)
Hauptstraße
Drogi Karolu!
Otrzymałem Twoją kartę i bardzo się ucieszyłem, że znów o mnie pomyślałeś. Mam nadzieję, że jeszcze się zobaczymy, zanim zostaniesz wzięty do wojska. Wkrótce będę u Was na urlopie.
Pozdrowienia
Twój przyjaciel Wolfgang
Pozdrowienia dla Helmuta
Próba interpretacji
Tekst raczej banalny. Widać jednak, że wraz z rozprzestrzenianiem się wojny, wcielenie do wojska stawało się dla mężczyzn kolejnych roczników niemal pewnikiem. Na końcu do volkssturmu wcielano starców i dzieci.
Redakcja i tłumaczenie: Dziedzic Pruski